Czym jest gorączka?
W ogromym skrócie, gorączka to temperatura powyżej normy oraz mechanizm obronny i wyraz sprawnego działania naszego organizmu.
Jest efektem działania pirogenów, produkowanych przez elementy bakterii i cytokin uwalnianych przez makrofagi.
W trakcie podwyższenia temperatury dochodzi w podwzgórzu do zmiany tzw. set point ośrodka termoregulacji.
Ośrodek termoregulacji – utrzymuje temperaturę ciała na stałym poziomie.
Do wzrostu temperatury ciała dochodzi w odpowiedzi na proces immunologiczny, bodziec zapalny, toksyczny lub hormonalny.
Gorączka towarzyszy wielu chorobom, jest jednym z pierwszych ich objawów oraz odpowiedzią na infekcje. Sama w sobie nie jest chorobą – nie jest również stanem niepożądanym, lecz bardzo ważną częścią procesu zdrowienia.
Więcej informacji na temat gorączki, sposobach pomiaru i prawidłowej temperatury znajdziesz tutaj:
https://www.mp.pl/pacjent/objawy/175394,goraczka
https://www.lekarzdawidciemiega.pl/czym-jest-goraczka
Podwyższenie temperatury to dla organizmu bardzo duże wyzwanie i dodatkowy wydatek energetyczny.
Różne źródła podają, iż wzrost temperatury o 1°C wiąże się ze zwiększeniem podstawowej przemiany materii o 12-20 %. W przypadku dreszczy mowa nawet o 600%. W trakcie gorączki wzrasta także zużycie tlenu o ok. 15%.
Zwiększeniu ulega także parowanie przez skórę – dlatego bardzo ważne jest uzupełnianie płynów w tym okresie. Przede wszystkim należy uwzględnić bilans wody – zwiększyć podaż płynów o ilość wody traconej przez nerki, przewód pokarmowy itp. Zgodnie z empiryczną regułą na każdy jeden stopień Celsjusza powyżej 38°C należy przyjąć dodatkowo ok. 0,5 litra wody na dobę. Należy unikać w tym okresie spożywania słodkich napojów, gdyż zaburzają one – i tak już obniżone – łaknienie.
W trakcie choroby może również dojść do obniżenie temperatury ciała (hipotermia). Według wielu badaczy jest ona reakcją obronną, która rozwija się w przypadku braku odpowiedniej ilości energii. Z tego powodu zwalnia metabolizm i zapotrzebowanie na tlen, co w efekcie ma służyć zmniejszeniu wydatku energetycznego i zwiększyć szanse na przeżycie.
Pamiętajcie – pomimo braku apetytu, bardzo ważne jest odpowiednie dostarczenie pożywienia i płynów podczas choroby!
Zalecenia dietetyczne w gorączce
W trakcie gorączki występuje zmniejszone łaknienie, dlatego bardzo ważne jest ograniczenie tłuszczu w diecie oraz wyeliminowanie pokarmów ciężkostrawnych i słodkich napojów.
Spożywanie pokarmów lekkostrawnych nie obciąża układu pokarmowego oraz ułatwia wchłanianie składników pokarmowych.
Z tego powodu w gorączce zaleca się stosowanie diety lekkostrawnej, a w przypadku długotrwałej, wysokiej temperatury – diety lekkostrawnej bogatobiałkowej.
Rozkład makroskładników (jako % sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego):
- Białko: ok. 15,5 %
- Tłuszcze: ok. 29,5%
- Węglowodany: ok. 55%
Rozkład posiłków
- zalecana ilość posiłków: 4-6 posiłków w ciągu dnia
- posiłki mniejszej objętości a częściej – ułatwia wchłanianie i wykorzystanie składników pokarmowych
- posiłki w umiarkowanej (pokojowej) temperaturze
- ostatni posiłek minimum na 2h przed snem
Źródła białka
- chude mięso i przetwory mięsne (drób, cielęcina, królik, chude ryby, chude wendliny, polendwice)
- chude mleko i przetwory mleczne (mleko 2%, twaróg, serki homogenizowane, typu grani)
- jajka – ugotowane na miękko, jajecznica, omlet
Źródła węglowodanów
- produkty zbożowe z mąki pszennej
- drobne makarony, ryż
- drobne kasze: manna, kuskus
- owoce i warzywa
Źródła tłuszczy
- masło
- olej rzepakowy
- olej słonecznikowy
- oliwa z oliwek
Nawodnienie
Należy spożywać zwykłą wodę, wodę mineralną lub lekkie herbaty – najlepiej w temperaturze pokojowej.
- ok. 0,5 l na każdy 1°C powyżej 38°C na przestrzeni doby (czyli przy 40°C temperaturze ciała – DODATKOWY 1 litr)
Nie należy spożywać nadmiernie słodzonych napojów, gdyż wpływają one niekorzystnie na łaknienie.
Dozwolone techniki kulinarne
- gotowanie w wodzie
- gotowanie na parze
- gotowanie w naczyniach bez wody
- duszenie – bez wcześniejszego obsmażania w tłuszczu
- smażenie beztłuszczowe
- pieczenie w folii
- pieczenie w rękawie
- pieczenie w naczyniach ceramicznych, żaroodpornych
- pieczenie na ruszcie
- pieczenie w piekarniku
- pieczenie w opiekaczu elektrycznym
Smażenie i pieczenie na tłuszczu – całkowicie wykluczone!
Wykluczeniu podlegają produkty i potrawy
- tłuste
- smażone
- wzdymające
- ostro przyprawione
- z dużą zawartością błonnika pokarmowego
Triki, które pozwalają zredukować ilość błonnika lub ułatwiają jego przyswajalność
- wybór młodych i delikatnych owoców i warzyw
- obieranie ze skórki
- gotowanie w wodzie
- wydłużony czas gotowania (rozgotowywanie)
- rozdrabnianie – miksowanie
- przecieranie przez sito
- stosowanie przecierów i soków – dobra alternatywa dla całych warzyw i owoców
- wybór oczyszczonych produktów zbożowych
Więcej na temat diety lekkostrawnej znajdziesz tutaj.
Literatura:
- Fizjologia człowieka w zarysie – W.Z. Traczyk
- Fizjologia żywienia H.Krauss
- Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka H. Ciborowska, A. Rudnicka
- https://nauka.uj.edu.pl/aktualnosci/-/journal_content/56_INSTANCE_Sz8leL0jYQen/74541952/121051870
- https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/przeziebienie-jak-dieta-wspomoc-leczenie/
- https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-lekkostrawna-2/