Celem diety lekkostrawnej jest dostarczenie organizmowi wszystkich niezbędnych składników pokarmowych oraz ograniczenie produktów i potraw ciężkostrawnych – czyli takich, które długo zalegają w żołądku i obciążają układ pokarmowy.
W odróżnieniu od normalnej diety (diety podstawowej), dieta lekkostrawna polega głównie na doborze odpowiednich produktów i technik kulinarnych używanych do sporządzania posiłków, które ułatwiają przyswajanie składników pokarmowych.
W diecie lekkostrawnej przede wszystkim wykluczeniu podlegają produkty i potrawy:
- tłuste oraz nasączone tłuszczem
- smażone
- wędzone
- peklowane
- wzdymające
- ostro przyprawione
- z dużą zawartością błonnika pokarmowego
Kiedy najczęściej stosujemy dietę lekkostrawną?
- w stanach zapalnych błony śluzowej żołądka i jelit
- w nadmiernej pobudliwości jelita grubego
- w nowotworach przewodu pokarmowego
- w wyrównanych chorobach nerek i dróg moczowych
- w chorobach infekcyjnych przebiegających z gorączką
- w chorobach dolnych dróg oddechowych
- w okresach rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych
- u chorych długo leżących
- u osób w podeszłym wieku
Podstawowe założenia diety lekkostrawnej
Rozkład makroskładników (jako % sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego):
- Białko: ok. 15,5 %
- Tłuszcze: ok. 29,5%
- Węglowodany: ok. 55%
Rozkład posiłków
- zalecana ilość posiłków: 4-6 posiłków w ciągu dnia, w miarę możliwości o stałych porach
- mniejsza objętość posiłków – ułatwia wchłanianie i wykorzystanie składników pokarmowych
- ostatni posiłek spożywamy minimum na 2 godziny przed snem
- umiarkowana temperatura posiłków (spożywanie zimnych i gorących potraw może podrażniać przewód pokarmowy)
Ustalenie zapotrzebowania energetycznego w przypadku diety lekkostrawnej
- w przypadku osób w masą ciała – liczba kalorii na podstawie CPM (Całkowitej Przemiany Materii)
- w przypadku osób otyłych – liczę kalorii w diecie należy odpowiednio zmniejszyć
Główne źródła makroskładników
| Białka | Węglowodany | Tłuszcze |
| chude mięso i przetwory mięsne (drób, cielęcina, królik, chude ryby, chude wendliny, polędwice) chude mleko i przetwory mleczne (mleko 2%, twaróg, serki homogenizowane, typu grani) jajka – w formie ugotowanych na miękko, jajecznicy, omletów | produkty zbożowe oczyszczone z mąki pszennej drobne makarony, ryż drobne kasze: manna, kuskus owoce i warzywa | masło olej sojowy olej rzepakowy słonecznikowy oliwa z oliwek |
Napoje
- woda
- mleko 2 %
- kawa zbożowa z mlekiem
- herbata z mlekiem
- herbaty owocowe, ziołowe
- słaba herbata czarna
- soki owocowe i warzywne
Dozwolone techniki kulinarne
- gotowanie w wodzie
- gotowanie na parze
- gotowanie w naczyniach bez wody
- duszenie – bez wcześniejszego obsmażania w tłuszczu
- smażenie beztłuszczowe,
- smażenie w pergaminie
- pieczenie w folii
- pieczenie w rękawie
- pieczenie w naczyniach ceramicznych, żaroodpornych
- pieczenie na ruszcie
- pieczenie w piekarniku
- pieczenie w opiekaczu elektrycznym
Błonnik pokarmowy
Ze względu na swoje właściwości podłego na ograniczeniu w diecie lekkostrawnej.
Zalecana ilość błonnika w diecie łatwostrawnej do 25 g na dobę
Rola błonnika pokarmowego
Jest bardzo istotnym składnikiem naszej diety, poprzez zdolność wchłaniania wody rozluźnia masy kałowe i tym samym usprawnia wydalanie treści pokarmowej z przewodu pokarmowego oraz toksycznych produktów przemiany materii. Stymuluje również procesy fermentacyjne w jelicie grubym tym samym stwarzając odpowiednie podłoże dla rozwoju korzystnej mikroflory bakteryjnej.
Dzięki swojej zdolności wiązania wody i pęcznienia zalega dłużej w przewodzie pokarmowym dając dłuższe uczucie sytości.
Produkty bogate w błonnik pokarmowy
- produkty pełnoziarniste – płatki owsiane, otręby, pieczywo pełnoziarniste, kasze, ryż brązowy
- owoce świeże i suszone – jabłka, maliny, śliwki, daktyle, rodzynki, figi
- warzywa – papryka, buraki, dynia, seler, brokuły, soczewica
- nasiona chia
- siemię lniane
- migdały
- pestki dyni
Triki, które pozwalają zredukować ilość błonnika lub ułatwiają jego przyswajalność
- wybór młodych i delikatnych owoców i warzyw
- obieranie ze skórki
- gotowanie w wodzie
- wydłużony czas gotowania (rozgotowywanie)
- rozdrabnianie – miksowanie
- przecieranie przez sito
- stosowanie przecierów i soków – dobra alternatywa dla całych warzyw i owoców
- wybór oczyszczonych produktów zbożowych
Tabele produktów zalecanych i przeciwwskazanych w diecie lekkostrawnej z NCEZ
Źródło poniższych garfik: https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-lekkostrawna-3/
Literatura
- Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka H. Ciborowska A. Rudnicka
- https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-lekkostrawna-2/
- https://gastroenterologia-praktyczna.pl/a1836/Dieta-latwostrawna—–zasady-i-wskazania.html/m337
- https://dietetycy.org.pl/dieta-lekkostrawna/
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/319947
- https://www.healthline.com/health/easy-to-digest-foods#takeaway
